Zdrowie

Zdrowie – stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (w tym dobrostan subiektywny), a nie tylko całkowity brak choroby czy niepełnosprawności. Jest uznawane za wartość społeczną, ochranianą na poziomie populacji ludzkiej (zdrowie publiczne).

Dyskusja nt. definicji pojęcia „zdrowie” nie została zakończona. Uważa się, że powinna obejmować np. problemy sprawności do „prowadzenia produktywnego życia społecznego i ekonomicznego” a także wymiar duchowy.

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych w art. 12 głosi: „Państwa Strony niniejszego Paktu uznają prawo każdego do korzystania z najwyższego osiągalnego poziomu ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego”, zobowiązując Strony do zapewnienia tego prawa.

Wyróżnia się:

1. zdrowie fizyczne – prawidłowe funkcjonowanie organizmu, jego układów i narządów;
2. zdrowie psychiczne:
   • zdrowie emocjonalne – zdolność do rozpoznawania emocji, wyrażania ich w odpowiedni sposób, umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciem, lękiem, depresją, agresją,
   • zdrowie umysłowe – zdolność do logicznego, jasnego myślenia;
3. zdrowie społeczne – zdolność do nawiązywania, podtrzymywania i rozwijania prawidłowych relacji z innymi ludźmi;
4. zdrowie duchowe – u niektórych ludzi związane z wierzeniami i praktykami religijnymi, u innych osobisty zbiór zasad, zachowań i sposobów osiągania wewnętrznego spokoju i równowagi.

Według Zygfryda Juczyńskiego mylne jest przedstawianie zdrowia i choroby jako przeciwstawnych krańców jednowymiarowej ciągłości. Stan psychiczny chorego i życzliwość społeczna może równoważyć stan chorobowy. Natomiast problemy emocjonalne lub izolacja społeczna mogą sprawić, iż człowiek mimo pełnej sprawności fizycznej poczuje się chory.

Historia pojęcia

Stan zdrowia ujmowano w kategoriach harmonii ciała człowieka, jego części, wpływów zewnętrznych i ich wzajemnych powiązań. Przypominano poglądy z lat 20. XIX w. znajdujące się pod wpływami oświeceniowymi, oceniano je, ale i ujmowano w kontekście starożytnej szkoły filozofii przyrody. Prawdopodobnie z tego też powodu uwypuklano szczególne znaczenie dla stanu zdrowia oddziaływań zewnętrznych, w tym powietrza, przybliżając poglądy Anaksymandera z VI w. p.n.e., czy Diogenesa z Apolonii z V w. p.n.e. Zwracano uwagę na tzw. wpływy wewnętrzne i na ustalenia sięgające czasów Hipokratesa - znaczenia dla organizmu teorii humoralnej - roli płynów ustrojowych czyli, tzw. soków. Odwoływano się do metodyków i teorii, iż harmonijny i "właściwy" ruch atomów stanowi zdrowie, zaś przeciwny ruch - chorobę.

Czynniki wpływające na zdrowie

Według Światowej Organizacji Zdrowia na zdrowie indywidualne i zdrowie zbiorowości wpływa wiele czynników. Są to głównie warunki środowiska otaczającego, czynniki genetyczne, warunki ekonomiczne, poziom wykształcenia, stosunki międzyludzkie w bliskim otoczeniu i w rodzinie. W mniejszym stopniu jest to dostępność i korzystanie z opieki zdrowotnej.

Według Lalonde'a występują cztery czynniki wpływające na stan zdrowia człowieka. Są to:

• biologia,
• środowisko,
• styl życia oraz
• opieka zdrowotna.

Zdrowie można więc zachować i polepszyć nie tylko dzięki zastosowaniu dorobku zaawansowanej nauki o zdrowiu i opiece zdrowotnej, ale także poprzez wybór prawidłowego stylu życia.

Zdrowie psychiczne

Na zdrowie psychiczne składają się takie wskaźniki jak: zrozumienie własnych uczuć, przyjęte zasady myślenia i działania, poczucie własnej wartości, poczucie samospełnienia, samorealizacji, brak niepewności, odpowiednie reagowanie na stres, radzenie sobie ze stratami, dobre relacje ze społecznością, uczenie się na podstawie doświadczeń.

Według WHO nie ma jednej, oficjalnej definicji zdrowia psychicznego, ponieważ różnice kulturowe, subiektywne odczucia oraz rywalizujące ze sobą profesjonalne teorie wpływają na to, jak termin ten jest rozumiany. Jedynym aspektem z którym zgadza się większość ekspertów jest to, że zdrowie psychiczne i zaburzenie psychiczne nie są do siebie przeciwstawne. Innymi słowy, brak rozpoznanej choroby psychicznej nie musi oznaczać zdrowia psychicznego.